ญี่ปุ่น-จีน สองประเทศคู่ค้าทรงอิทธิพลในระดับโลก ที่มีความสัมพันธ์อันซับซ้อนจากรอยร้าวทางประวัติศาสตร์ เคียงคู่กับการพึ่งพากันทางเศรษฐกิจอย่างลึกซึ้งในช่วงศตวรรษปัจจุบัน แต่มาในตอนนี้ รอยร้าวทางการเมืองขนาดใหญ่ได้ปะทุขึ้นมาจากประเด็นของ “ไต้หวัน” ที่ทางญี่ปุ่นได้ออกโรงปกป้องด้วยท่าทีที่จีนมองว่ากำลังเป็นปฏิปักษ์ต่อตนอย่างร้ายแรง
ด้วยความที่นโยบายอย่างเป็นทางการของจีน คือ “One Country, Two Systems” ที่ยังคงยึดอำนาจอธิปไตยของจีนรวมไว้กับไต้หวันอยู่เสมอ นับตั้งแต่ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ญี่ปุ่นซึ่งเคยปกครองไต้หวันได้ยอมแพ้ ทำให้จีนได้รับอธิปไตยเหนือไต้หวันตามข้อตกลงต่าง ๆ ดังนั้นตามมุมมองของจีน ไต้หวันไม่เคยถูกยกให้เป็นประเทศอิสระอย่างถูกกฎหมาย เฉกเช่นเดียวกับบริเวณช่องแคบไต้หวัน (Taiwan Strait) ที่อย่างไรแล้วก็เป็นส่วนหนึ่งของชาติจีนเช่นกัน ซึ่งที่ผ่านมา ทางจีนได้ปล่อยให้ไต้หวันคงวิธีชีวิตของตัวเองตามเดิมจากโมเดลของหนึ่งประเทศสองระบบ แต่ถ้าหากไต้หวันพยายามแยกตัว หรือพยายามประกาศเอกราช จะถูกพิจารณาว่าเป็นการ “ทำลายอธิปไตย” ของจีน ซึ่งก็จะนำมาสู่การที่จีนอาจใช้ทุกมาตรการที่จำเป็น รวมถึงกำลังทางทหารตามกฎหมายที่จีนใช้ควบคุมประเด็นนี้
แต่ประเด็นที่จีนกล่าวอ้างอำนาจเหนือไต้หวัน และมองว่าการแยกตัวของไต้หวันเป็นภัยต่ออธิปไตยและเอกภาพของชาตินั้น แท้จริงแล้วมันยังมีเบื้องหลังของเรื่องยุทธศาสตร์ทะเล การควบคุมทางภูมิรัฐศาสตร์ และการรักษาผลประโยชน์ระยะยาวของจีน เนื่องจากตรงช่องแคบไต้หวัน จัดว่าเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ หากจีนควบคุมไต้หวันได้เบ็ดเสร็จจริง ก็หมายความว่าจีนจะมีอำนาจ “คุมทางทะเลและทางอากาศ” ในบริเวณใกล้ญี่ปุ่น และแถบภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิกโดยรวมได้
ดังนั้นเอง การที่ “ซานาเอะ ทาคาอิจิ” นายกรัฐมนตรีของญี่ปุ่นคนปัจจุบันได้ขึ้นกล่าวสุนทรพจน์ที่ตีความมุ่งตรงไปทางจีนว่า หากจีนใช้กำลังยึดไต้หวัน จะนับว่าเข้าข่ายการคุกคามการอยู่รอดของญี่ปุ่น ซึ่งญี่ปุ่นสามารถป้องกันตนเอง ด้วยการใช้กำลังทหารร่วมกับสหรัฐตามกฎหมายได้นั้น จึงไม่ใช่การปกป้องไต้หวันเพียงอย่างเดียว แต่เพราะตรงบริเวณช่องแคบดังกล่าว ที่ญี่ปุ่นพึ่งพาการนำเข้าส่งออกผ่านทะเล หากจีนสามารถอ้างสิทธิ์ได้อย่างเป็นทางการ ก็นับว่าเป็นภัยโดยตรง ต่อความมั่นคงด้านพลังงานและการค้า
กล่าวคือ ไต้หวัน = ความมั่นคงโดยตรงต่อญี่ปุ่น หากจีนใช้กำลังกับไต้หวัน แล้วเกิดปิดล้อมทางเรือหรืออากาศในช่องแคบไต้หวัน สถานการณ์นั้นอาจคุกคามการดำรงอยู่และความมั่นคงทางเศรษฐกิจของญี่ปุ่นโดยตรง เพราะเส้นทางทะเล การค้า ไปจนถึงพลังงานระหว่างญี่ปุ่นกับโลกส่วนใหญ่ผ่านใกล้ไต้หวันและช่องแคบดังกล่าว ดังนั้นก็เหมือนกับว่าการที่ญี่ปุ่นออกโรงปกป้องไต้หวันนั้น เป็นการกระทำที่จำเป็นเพื่อที่จะป้องกันผลกระทบร้ายแรงต่อตัวเอง
แต่อย่างไรแล้วการเปิดฉากดังกล่าวของญี่ปุ่น เพื่อรักษาเส้นทางทะเลที่เกี่ยวโยงกับความมั่นคงทางเศรษฐกิจเอาไว้ นอกจากจะทำให้จีนจะมองว่าเป็นการแทรกแซงกิจการภายในแล้ว การที่ญี่ปุ่นเสมือนกับแสดงอิทธิพล และบทบาทเชิงทหารเหนือไต้หวัน ก็ยังเสี่ยงถูกมองว่าเป็นการคืนสู่นโยบายก้าวร้าวหลังสงคราม (Revival of Militarism) ที่อาจเกิดการปะทะโดยตรงระหว่างจีนและญี่ปุ่นเสียเอง ซึ่งมันจะเพิ่มโอกาสที่ภูมิภาคจะเข้าสู่ความไม่แน่นอนสูงมาก ทั้งเส้นทางการค้า และเศรษฐกิจทั่วภูมิภาคเอเชียก็อาจได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงตามมา
ข่าวเด่น